همه ما انسان‌ها روزانه در موقعیت‌هایی قرار میگیریم که ناچار به تصمیم‌گیری هستیم.موفقیت یا عدم موفقیت انسان در طول زندگی تا حد زیادی وابسته به تصمیماتی است که اتخاذ می‌کند. داشتن مهارت‌های تصمیم‌گیری یک امر مهم و اساسی در زندگی هر فرد محسوب می‌شود. این مهارت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی شناخته می‌شود؛ زیرا انسان‌ها با استفاده از آن آینده خود را رقم می‌زنند. گرفتن یک تصمیم اشتباه ممکن است بسیاری از ابعاد زندگی انسان را تحت تأثیر قرار دهد.اگر می‌خواهید مانند افراد موفق به هدف‌هایتان برسید و قدرت تشخیص بهترین گزینه را داشته باشید نیاز است تا تکنیک‌های کاربردی و مفید در حوزه تصمیم‌گیری را بشناسید. در این مقاله از سایترستا با ما همراه شوید تا بیشتر درباره مهارت‌های تصمیم‌گیری و اهمیت آن در زندگی بدانید.
معنای تصمیم‌گیری در زندگی چیست؟
به فرآیندی که در ذهن انجام می‌شود تا از بین چند گزینهٔ مختلف یک گزینه انتخاب شود تصمیم‌گیری گفته می‌شود. همه ما در زندگی روزمره مدام در حال تصمیم‌گیری هستیم. انتخاب اینکه امروز چه ساعتی از خواب بیدار شویم،یا اینکه در چه رشته‌ای تحصیل کنیم، انتخاب رفتن به مهمانی و یا استراحت کردن در منزل میتواند نمونه‌های کوچکی از تصمیمات ما در طول روز باشد.مسلماً همه ما دوست داریم تصمیمات درستی بگیریم و از بین گزینه‌هایی که داریم بهترین آن را انتخاب کنیم؛اما گاهی ممکن است نتیجه حاصل از تصمیمی که گرفته‌ایم چندان خوب نباشد؛ به همین جهت بسیار مهم است تا عوامل ناتوانی در تصمیم گیری خود را بدانید. آموختن مهارت‌هایتصمیم‌گیری از این لحاظ مهم است که به شما کمک می‌کندخطای کمتری در تصمیم‌گیری داشته باشید.
مهارت‌های تصمیم‌گیری
برای یک تصمیم‌گیری مطلوب به توانایی‌هایی مانند افزایش خودآگاهی، درک ارزش‌های خانوادگی،مهارت‌های انتخاب هدف، مهارت‌های حل مسئله، مهارت‌هایتجزیه‌وتحلیل و مهارت‌های تفکر خلاق نیاز داریم. تصمیماتی که ما در زندگی‌مان میگیریم انواع مختلفی دارد برخی ساده بوده و برخی نیز دشوار هستند. هر فرد با توجه به ویژگی‌های شخصیتی که دارد با سبک منحصربه‌فردی تصمیممی‌گیرد. برای اینکه بتوانیمتصمیم‌گیری هوشمندانه و صحیح داشته باشیم در ابتدا باید سبک‌های مختلف اینفرآیند را بشناسیم. در ادامه با انواع تصمیم‌گیری آشنا میشویم:
- تصمیم‌گیری اضطراری: بعضی افراد زمانی که در شرایطتصمیم‌گیری قرار می‌گیرند دچار اضطراب می‌شوند؛ همین امر باعث می‌شود تا فرد نتواند به‌درستی تصمیم بگیرد. تصمیم‌گیری اضطراری بدون فکر کردن و با هدف رهایی از تنش و اضطراب انجام می‌شود.
- تصمیم‌گیری احساسی: در تصمیم‌گیری احساسی فرد بر اساس عواطف، هیجانات، عشق، حسادت و یا کینه تصمیممی‌گیرد؛ مسلماً این نوع تصمیم‌گیری عواقب و مشکلاتی به همراه خواهد داشت.
- تصمیم‌گیری اجتنابی: در تصمیم‌گیری اجتنابی فرد زمانی که در موقعیت انتخاب و تصمیم قرار می‌گیرد سعیمی‌کند از مسئله فرار کند؛ همین امر باعث می‌شود تا بسیاری از فرصت‌های زندگی خود را از دست بدهد.
- تصمیم‌گیری مطیعانه: این نوع تصمیم‌گیری بر اساس انتظاراتی است که دیگران از فرد دارند.این افراد اعتمادبه‌نفس کافی برایتصمیم‌گیری نداشته و اجازه می‌دهند دیگران به‌جایآن‌ها انتخاب کنند.
- تصمیم‌گیری تقدیری: در باور این افراد همه شکست‌ها و موفقیت‌هایی که در زندگی با آن روبرو شده‌اند وابسته به شانس، بخت و اقبال است. آن‌ها هر چیزی را به سرنوشت نسبت می‌دهند.
- تصمیم‌گیری منطقی: سالم‌ترین و بهترین روش، تصمیم‌گیری منطقی است. در این روش معمولاً خطا و اشتباه بسیار کم بوده و فرد سعی می‌کند بر اساس عقل،منطق و فکر کردن انتخاب کند. بهتر است تصمیم گیری های مالی‌تان از این نوع باشد. دانستن مهارت‌های تصمیم‌گیری در مسائل مالی میتواند تا حد زیادی پیشرفت مادی شما را تسریع بخشد.
- تصمیم‌گیری عجولانه: گاهی اوقات افراد سریع و بدون سنجیدن عاقبت کار تصمیم می‌گیرند.
مراحل تصمیم‌گیری مطلوب
ما به عنوان فردی که قرار است روزانه با تصمیمات مختلفی روبرو شویم بایدمهارت‌های تصمیم‌گیری را در خود تقویت کنیم؛ همچنین میتوانید با دریافت یک مشاوره حرفه ای تصمیم گیری های خود را به راحتی آب خوردن انجام دهید. تصمیم‌گیری درست باعث شادی و احساس موفقیت در فرد شده و اعتمادبه‌نفس او را نیز افزایش می‌دهد. تصمیم‌گیری اصولی مراحلی دارد که در زیر آن را بررسی می‌کنیم:
- شناسایی موقعیت و مشکل: در این مرحله باید مسئله به‌طور کامل بررسی شود. برای این منظور میتوانید چند سؤال از خودتان پرسیده و به مشکل از جنبه‌های مختلف نگاه کنید. اولویت‌بندی مشکلات میتواند شرایط پیچیده و سخت را برایتان ساده‌تر کند؛ همچنین نوشتن اهدافی که می‌خواهید در حل این مسئله و تصمیم‌گیری به آن دست پیدا کنیدمی‌تواند در انتخاب راه‌حل درست به شما کمک کند.
- جمع‌آوری اطلاعات: برای پیدا کردن راه‌حل مناسب باید اطلاعات کافی درباره مشکل و موقعیتی که در آن هستید داشته باشید؛ بنابراین بر اساس زمانی که برای تصمیم‌گیری دارید به جمع‌آوری و بررسی اطلاعات بپردازید. در این مرحله از تصمیم‌گیری میتوانید از دیگرانمشورت گرفته و از تمام منابع در دسترس استفاده کنید.
- پیدا کردن راه‌حل‌های مختلف: تمامی راه‌حل‌هایی که به ذهنتان می‌رسد را روی کاغذ یادداشت کنید.
- بررسیراه‌حل‌های مختلف: در این مرحله باید به تحلیل و بررسیراه‌حل‌ها پرداخته و نتایج و پیامدهای آن را بررسی کنید؛ همچنینمی‌توانید از ترکیب کردن ویژگی‌های مثبت چند راه‌حلایده‌ای جدید برای حل مشکل بیابید.
- مرحله نهایی انتخاب بهترینراه‌حل: حال زمان آن فرارسیده تا بر اساس اولویت‌ها و اهدافی که دارید بهترینراه‌حل را انتخاب کرده و تصمیمتان را عملی کنید. اگر پیامدهای عملیتصمیمتان با اهدافی که در ذهن داشتید هماهنگ نبود لازم است مشکل را دوباره بررسی کرده و مجدد تصمیم‌گیری کنید. اشتباهات خود را به‌راحتی قبول کنید؛ زیرا باعث می‌شود با کسب تجربه بیشترمهارت‌های تصمیم‌گیری خود را بیش از قبل تقویت کنید.
چند نکته طلایی برای تصمیم‌گیری موفق
مطالعه نکات زیرمی‌تواند به شما کمک کند در شرایط مختلف بهتر تصمیم‌گیری کنید:
- هدف‌گذاری در زندگی باعث می‌شود تا مهارت‌های تصمیم‌گیری تقویت شود. افرادی که اهداف مشخص دارند راحت‌ترمی‌توانند تصمیم بگیرند.
- سعی کنیدخودآگاهی‌تان را افزایش دهید.
- اعتمادبه‌نفس و شهامت تصمیم‌گیری را در خود تقویت کنید.
- اگر در گذشته تصمیم اشتباه داشته‌اید، در تصمیمات بعدی‌تان افکار منفی را کنار گذاشته و خود را سرزنش نکنید.
- برای تصمیم‌گیری درست سعی کنیدزمانی مشخص روی موضوع تمرکز کنید.
- برای تصمیمات جزئی زمان زیادی صرف نکنید.
- هنگامی‌که می‌خواهید تصمیم مهمی بگیرید حتماً تحقیق کنید.
- مشورت و کمک گرفتن از یک فرد باتجربه و آگاه باعث می‌شود تا تصمیم درستی بگیرد.
- ارزش‌ها و اولویت‌هایزندگی‌تان را بشناسید تا بتوانید به هنگام تصمیم‌گیری از آن‌ها استفاده کنید.
- مسئله را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید.
- با کسب مهارت‌های مختلف توانمندی را در خود افزایش داده و از وابستگی‌تان به دیگران کم کنید.
- از تصمیمات ساده و کوچک شروع کنید تا به مرور بتوانید مهارت‌های تصمیم‌گیری را در خود تقویت کنید.